Kort geleden las ik de indrukwekkende roman De paradox van geluk van Aminatta Forna. Dit boek maakte me ervan bewust wat je in een roman met het perspectief kunt doen.
‘De blik die je meebrengt als je schrijft, is de blik waarmee je zelf naar de wereld kijkt,’ zegt Forna in een interview bij VPRO Boeken (2018). Zelf heeft ze een niet-alledaagse blik op de werkelijkheid. In De paradox van geluk levert dat een uniek en fascinerend verhaal op.

De paradox van geluk
Het boek waar ik op doel gaat over de Afrikaanse Atilla, een expert op het gebied van trauma’s bij slachtoffers van burgeroorlogen. Hij komt naar Londen om een lezing te geven en ontmoet daar de Amerikaanse Jean die onderzoek doet naar stadsvossen. Zij heeft een netwerk van straatvegers, portiers en bewakers die haar hun observaties van stadsvossen doorgeven. Wanneer het neefje van Atilla verdwijnt, schakelt Jean haar netwerk in om de jongen te vinden.

Omdraaien
‘Wat ik wilde doen met deze roman,’ vertelde Forna in het interview, ‘was het omdraaien van de blik waarmee mensen naar de wereld kijken. Het viel mij op dat in veel Amerikaanse en Engelse boeken die in een Afrikaans land spelen met een westerse blik naar Afrikaanse landen wordt gekeken. Een blanke gaat naar een Afrikaans land en dat land zien we door zijn ogen. Soms is het land zelfs alleen een decor voor zijn avonturen. In dit boek heb ik die blik omgedraaid. Ik haal Atilla naar Londen om te zien wat hij van de stad vond. Hij ontmoet er Jean en nog veel andere mensen, maar geen van hen komt uit Londen. Het zijn allemaal mensen die niet in Engeland geboren zijn, maar van buiten komen. De personages in het boek kijken naar de stad als een buitenstaander.’

Stadsvossen
Ze legt een verband tussen de stadsvossen en de immigranten in de stad die banen hebben als portiers en bewakers. De meeste mensen zien zowel de vossen als de immigranten over het hoofd. Het zijn buitenstaanders en in het geval van de vossen zelfs ongewenste elementen. Door in het verhaal juist wèl de aandacht te vestigen op deze onopgemerkte inwoners, biedt Forna een alternatieve visie op de stad Londen.

Overigens gaat De paradox van geluk niet alleen over deze alternatieve kijk op immigranten maar ook om een bijzondere kijk op trauma. Het is een roman die je op allerlei manieren aan het denken zet, maar het is voor mij de keuze voor het perspectief wat deze roman zo verrassend maakt.

Het hele interview met Aminatta Forna is te bekijken bij VPRO Boeken vanaf de 16e minuut.