Haruki Murakami
‘Een literaire wereldster’ vindt het NRC van de schrijver Haruki Murakami. En Trouw schrijft over hem: ‘Hij roept een universum op dat je helemaal bedwelmt’. Zijn prachtig vormgegeven boeken met kleurrijke omslagen zijn wereldwijd populair. En of je nu wel fan bent van zijn schrijfstijl of niet: alleen al dat succes vond ik een reden om zijn boek Romanschrijver van beroep te lezen, want hoe doet hij dat? Ik nam zijn meest autobiografische boek mee op vakantie en destilleerde daaruit zeven gouden schrijftips die ik hier met je deel.

Onalledaagse meningen
Romanschrijver als beroep is een verrassend toegankelijk boek vol zelfspot en onalledaagse meningen. Het leest als een betoog waarin Murakami, die zelden interviews geeft, het podium betreedt en voor eens en voor altijd vertelt wat hij al die jaren heeft stilgehouden. Zo schrijft hij dat intelligente, geleerde mensen geen goede roman kunnen schrijven. Daar kan ik het met mijn academische titel natuurlijk niet mee eens zijn. Murakami gaat zelfs nog verder. Hij schrijft dat je voor het schrijven van een roman wat langzaam van begrip moet zijn. Hij maakt duidelijk dat hij zichzelf tot die laatste categorie rekent. Ik hoop maar dat het zijn bescheidenheid is die hem dit heeft ingefluisterd. Ook zijn mening over literaire prijzen is een tikje afwijkend. Wat goede literatuur is, bepaalt het lezerspubliek, vindt hij. Niet een jury van een literaire prijs. Daar ben ik het dan (tot op zekere hoogte) weer wel mee eens. Bovendien, stelt Murakami, kan iedereen een boek schrijven, maar je kunt jezelf pas een respectabel schrijver noemen wanneer je meerdere romans met constante kwaliteit kunt leveren. Ook best een stellige overtuiging.

Zeven tips voor aspirant-schrijvers
Murakmai’s eigenzinnigheid blijkt pas echt uit zijn tips voor aspirant-schrijvers. Het zijn tips die je vaker tegenkomt in schrijfboeken, maar hij geeft er zijn eigen draai aan. De zeven tips die mij het meest aanspraken zijn de volgende.

 

Tip 1: ga op zoek naar originaliteit en jouw eigen en unieke schrijfstijl.

Murakami drukt ons, aspirant-schrijvers, op het hart de genre-regels te negeren en te streven naar originaliteit. Een schrijver moet steeds vernieuwend zijn, vindt hij. Alleen dan kun je je als schrijver ontwikkelen en elk boek opnieuw iets bijzonders neerzetten.
In Romanschrijver als beroep vertelt hij zeldzaam openhartig over hoe hij zelf brak met de genre-regels van Japanse literatuur en een belangrijke Japanse debutantenprijs won. Overigens bracht diezelfde weinig-japanse manier van schrijven hem in eigen land niet het publiek dat hij verdiende en hij brak pas door als schrijver toen hij zijn romans in het Engels had laten vertalen om ze op de Amerikaanse markt te brengen.

 

Tip 2: lees en observeer

Murakami vindt dat je niet goed kunt schrijven als je niet veel leest. Daarbij maakt het volgens hem niet uit wat je leest. Door veel te lezen, ga je langzamerhand ontdekken wat wel werkt en wat niet. Daarnaast raadt hij ons aan veel te observeren. Zelf slaat hij alle interessante details op die hij leest, ziet of meemaakt  in ‘lades’ in zijn hoofd om later bij het schrijven op te kunnen roepen. Hij vindt het daarbij belangrijk dat je je oordeel uitstelt en je slechts verwondert. Dat helpt je ook om interessante personages te creëren voor je roman. Hij drukt ons op het hart niet alleen ‘goede’ of ‘positieve’ personages te kiezen, maar je personages ook negatieve eigenschappen mee te geven.

 

Tip 3: wees niet snel tevreden

Zelf is hij uiterst kritisch op wat hij schrijft. Hij schrijft elke dag een vast aantal woorden. Pas als de eerste versie helemaal af is, begint hij met herschrijven. Hij gaat door met herschrijven tot hij het allerbeste heeft geschreven wat hij in zich heeft. Dan laat hij het een halfjaar rusten waarna hij het opnieuw herschrijft. Dan pas legt hij het verhaal voor aan zijn vrouw die al zijn boeken als eerste leest en becommentarieert. Vervolgens herschrijft hij het opnieuw en dan pas legt hij het voor aan zijn redacteur/uitgever met wie hij nooit deadlines afspreekt omdat hij de tijd wil kunnen nemen voor zijn schrijfwerk.

 

Tip 4: neem kritiek ter harte, maar neem suggesties niet klakkeloos over

Hij ziet kritiek op zijn schrijfwerk als signaal dat er iets niet klopt in het verhaal of in de tekst. Je kunt het ermee eens zijn of niet. Dat doet er eigenlijk niet zo toe. Kritiek op een passage betekent voor hem dat die passage veranderd moet worden. Kennelijk heb je als schrijver niet over kunnen brengen wat je over wilde brengen. En dus kan die passage niet zo blijven. Maar hoe het dan wel moet, dat bepaalt hij zelf. Suggesties neemt hij ter harte, maar hij neemt ze zelden over.


Tip 5: houd je fysieke conditie goed op peil

Murakami is ervan overtuigd dat er tijdens het sporten nieuwe verbindingen tussen neuronen worden gelegd. Die nieuwe verbindingen zijn noodzakelijk voor schrijfinspiratie. Bovendien is schrijven fysiek gezien een weinig inspannende bezigheid. Murakami, die de zestig al is gepasseerd, doet nog steeds dagelijks aan hardlopen tenzij hij een stuk gaat zwemmen


Tip 6: schrijf nooit omdat je succesvol wilt zijn

Streven naar een bestseller is volgens Murakami geen goede basis om een boek te schrijven. Het schrijven van een goed boek is veel werk en kost veel tijd. Als je alleen schrijft om succesvol te zijn, dan houdt je dat niet vol. Hij vindt dus dat je zou moeten schrijven vanuit liefde voor het schrijversvak en omdat je niet anders kunt. Het nastreven van financieel succes of een groot lezerspubliek leidt alleen maar tot desillusies.


Tip 7: je kunt het niet iedereen naar de zin maken

 Misschien is dit wel de meest belangrijke tip in het hele boek. Murakami wijst erop dat het schrijven van roman ongelooflijk veel tijd en energie kost en dat je er het beste voor kunt zorgen dat je die tijd en energie nuttig besteedt. Hij raadt ons aan het onszelf naar de zin te maken met wat we schrijven. Zo kun je, ook als de ontvangst van je boek tegenvalt, zeggen dat je zelf plezier hebt beleefd aan het schrijven ervan.

1000 Resterende tekens